Dużo się mówi o problemie otyłości wśród osób dorosłych, nazywając go wręcz epidemią XXI wieku. Ale coraz śmielej podejmuje się również temat zbytniej nadwagi u dzieci, zwracając uwagę na powiązania różnych schorzeń fizycznych oraz problemów psychologicznych z otyłością dziecięcą. Funkcjonowanie dziecka otyłego utrudniają nie tylko problemy zdrowotne czy ograniczenia ruchowe wynikające z nadmiernej masy ciała, ale też sposób w jaki jest traktowane przez rówieśników z racji swojej otyłości (dyskryminowanie, stygmatyzowanie) oraz negatywny obraz samego siebie i brak akceptacji swojego ciała. 

Najbezpieczniejszą i najbardziej przychylną dziecku przestrzenią, w której się porusza, jest, lub powinien być, dom rodzinny. Wobec tego jaka jest rola rodziców we wspieraniu dziecka z nadwagą i otyłością?

DAWANIE DOBREGO PRZYKŁADU

Dzieci uczą się głównie poprzez obserwację zachowań ważnych i znaczących dla nich osób (przede wszystkim rodziców) oraz skutków ich działań. Chcąc nauczyć swoje dziecko zdrowych wyborów, rodzice sami powinni prowadzić zdrowy styl życia - zażywać odpowiedniej ilości aktywności fizycznej oraz snu, jeść regularnie, dbać o zbilansowane, zdrowe posiłki itd. Istotne jest również podejście do samego siebie - swojego wyglądu, troski o ciało i zdrowie.

KSZTAŁTOWANIE ŚRODOWISKA DZIECKA

Aby zmienić zachowanie dziecka, należy zadbać o to, aby przestrzeń, w której funkcjonuje, była sprzyjająca zmianie. Pierwszym, z pozoru łatwym krokiem, może być opróżnienie kuchni z niezdrowych produktów - wyrzucenie kartonów ze słodkimi, kalorycznymi płatkami śniadaniowymi, pozbycie się ciastek, batonów, czekoladek, słonych przekąsek, dań typu instant. Bardzo ważne jest, aby po takich czystkach przyjąć zasadę, że w domu nie trzyma się na zapas niczego niezdrowego, bo prędzej czy później i tak zostanie zjedzone - a przecież tego nie chcemy. Wraz z eliminacją tego co niewskazane, warto zadbać o dostępność zdrowego jedzenia. Sprawić, aby w zasięgu dziecka leżały świeże warzywa i owoce oraz aby zawsze miało dostęp do wody. 

Kolejny krok, to pozwolenie dziecku na uczestniczenie w procesie przygotowywania zdrowego jedzenia - od etapu planowania, poprzez zakupy, a finalnie pomoc w gotowaniu. To ważne, aby dziecko czuło, że ma coś do powiedzenia w sprawie jedzenia i realny wpływ na to, co zje.

Środowisko, w którym wychowuje się dziecko, powinno sprzyjać zaspokajaniu jego potrzeb emocjonalnych i społecznych (potrzeby bezpieczeństwa, osiągnięć, zabawy, potrzeb poznawczych itd.). Rolą rodziców jest zadbanie o to, by umożliwić dziecku rozwój pasji, zainteresowań, życia towarzyskiego - zwrócić uwagę dziecka na inne aspekty życia poza jedzeniem, masą ciała, wyglądem.

WSPARCIE PSYCHOLOGICZNE

Tak jak wspomniałam wyżej, bardzo ważne jest, aby nauczyć dziecko patrzenia na siebie nie tylko poprzez pryzmat tego jak wygląda i ile waży - zwrócić uwagę na inne sfery życia i wspierać w nich swoją pociechę. Absolutnie krzywdzące jest ocenianie i krytykowanie dziecka za to jak wygląda. Wręcz odwrotnie - rodzice powinni kształtować u dziecka samoakceptację, uczyć jak troszczyć się o ciało i dbać o zdrowie, jednocześnie podkreślając i doceniając każde, nawet bardzo drobne osiągnięcie (dotyczące walki z otyłością, ale też innych dziedzin - osiągnięć szkolnych, realizacji pasji, rozwoju zainteresowań). Poza okazywaniem wsparcia i zrozumienia, otwartości i gotowości do rozmów, rodzice powinni przygotować dziecko na to, jak wygląda praca nad otyłością - że jest to proces długi, powolny, wymagający zarówno od dziecka, jak i rodziców, pewnej dyscypliny. Nietraktowanie otyłości jako tematu tabu, a szczere mówienie o trudnościach związanych z jej zwalczaniem stworzy atmosferę zaufania, która pomoże dziecku w mierzeniu się z problemem otyłości.

DOBRE PRAKTYKI 

O tym jakie zachowania rodziców sprzyjają dziecku w prowadzeniu zdrowego trybu życia pisałam tutaj. Wspomnę w skrócie, że prezentowana przeze mnie lista "dobrych praktyk" dotyczy m.in. modelowania, pozwalania dziecku na decyzyjność w sprawie jedzenia, szanowania sygnałów głodu i sytości, unikania restrykcyjnych zakazów.

NA KONIEC

Otyłość wpływa niekorzystnie nie tylko na stan zdrowia i rozwoju dzieci, przyczyniając się do zakłóceń w pracy narządów i układów organizmu, ale w sposób zasadniczy może obniżyć jakość ich życia. Negatywna postawa wobec siebie, niskie poczucie wartości, odczuwanie negatywnych emocji (takich jak żal, wstyd, poczucie winy), doświadczanie dyskryminacji i stygmatyzacji - to tylko niektóre konsekwencje psychologiczne wynikające z nadmiernej masy ciała. Wiele, wiele lat temu pulchne dziecko uważano za okaz zdrowia - teraz wiemy już, że otyłość stoi w opozycji do tego, co rozumiemy pod pojęciem "zdrowie".

Praca z dzieckiem otyłym powinna skupiać się na trzech obszarach: obniżeniu masy ciała (tutaj główną rolę odgrywa lekarz lub dietetyk), równoległej pracy z rówieśnikami (nauczyciel, pedagog, psycholog szkolny) oraz tym, w którym to właśnie rola rodzica jest najistotniejsza -  wzmacnianiu poczucia własnej wartości i budowaniu pozytywnego obrazu siebie (w czym pomóc może także psychodietetyk).